Liszaj to określenie opisujące zróżnicowaną klinicznie grupę schorzeń dermatologicznych. Są to dermatozy przewlekłe o nie do końca jasnej etiologii. Do tej grupy może zaliczyć liszaja płaskiego, twardzinowego oraz liszaja rumieniowatego.
Liszaj na skórze wymaga leczenia dermatologicznego i odpowiedniej diagnostyki w celu potwierdzenia choroby.
Liszaj – rodzaje
Pod słowem liszaj kryje się więcej, niż jedna choroba skóry. Wyróżniamy następujące rodzaje liszaja:
- Liszaj płaski
Jest to choroba przewlekła skóry i błon śluzowych, która dotyka około 1% populacji. Równie często chorują mężczyźni, jak i kobiety, a choroba najczęściej pojawia się między 30, a 60 r.ż.
- Liszaj twardzinowy
Schorzenie do zdecydowanie częściej dotyka kobiety, szczyt zachorowania to czas poprzedzający dojrzewanie oraz okres między 5, a 6 dekadą życia.
- Liszaj rumieniowaty
Znany jest także pod nazwą tocznia rumieniowatego. Częściej dotyka kobiety, najwięcej przypadków obserwujemy między 16, a 55 r.ż. Wyróżniamy układową oraz skórną postać tocznia.
Liszaj, a liszajec
Liszaj na skórze wymaga odróżnienia od podobnie brzmiącego liszajca. Liszajec zakaźny jest chorobą wywołaną przez bakterie (gronkowce i paciorkowce), w której mamy do czynienia z powierzchownym zakażeniem naskórka. Liszajec zakaźny dotyczy przede wszystkim dzieci, choroba ta charakteryzują się znaczną zakaźnością, szczególnie w takich miejscach jak przedszkola i żłobki. W leczeniu zastosowanie znajdują antybiotyki stosowane miejscowo. Liszaj na skórze nie jest w żaden sposób związany z infekcją bakteryjną, co ma miejsce w przypadku liszajca, dlatego nie można stosować tych nazw, jako synonimów.
Liszaj u dziecka
U dziecka rzadko mamy do czynienia z rozwojem liszaja płaskiego i liszaja twardzinowego, choroby te rozwijają się w późniejszych etapach życia. Interesującym schorzeniem dotyczącym dzieci jest toczeń rumieniowaty noworodków. Może on wystąpić u dzieci urodzonych przez kobiety mające dodatnie miano przeciwciał Ro/La. W obrazie klinicznym tego schorzenia zaobserwować można rumienie obrączkowate na skórze, z objawów pozaskórnych warto wymienić zaburzenia rytmu serca, najczęściej występujące pod postacią bloków serca. U dzieci dominuje liszajec zakaźny, który został opisany powyżej.
Liszaj – leczenie dermatologiczne
W terapii liszaja płaskiego zastosowanie znajduje:
- miejscowe stosowanie sterydów;
- fototerapia;
- w postaciach opornych na leczenie – cyklosporyna, retinoidy.
Liszaj twardzinowy można leczyć z wykorzystaniem:
- sterydów miejscowych i ogólnych;
- inhibitorów kalcyneuryny;
- fototerapii;
- czasami konieczne bywa leczenie chirurgiczne.
W leczeniu liszaja rumieniowatego można zastosować:
- leki sterydowe;
- leki immunosupresyjne;
- inhibitory kalcyneuryny;
- leki przeciwmalaryczne.
Częste pytania
Liszaj – objawy
Liszaj płaski objawia się przede wszystkim obecnością na skórze wykwitów o charakterze błyszczących, wielobocznych grudek. Przyjmują one kolor sinofioletowy, a w powiększeniu widoczna jest na nich tak zwana siateczka Wickhama, czyli nierównomierne, smugowate zbielenie. Zmianom skórnym często towarzyszy świąd. Choroba może zajmować również błonę śluzową jamy ustnej – wówcza obserwujemy na niej obecność obrączkowatych zbieleń. Na paznokciach może być widoczne podłużne bruzdowanie.
Jak wygląda liszaj twardzinowy? Podstawowym wykwitem jest w tym przypadku porcelanowo – biała grudka, najczęściej zmiany te lokalizują się w okolicy narządów płciowych i krocza. Grudki mogą się zlewać i tworzyć stwardniałe ogniska, które na powierzchni są nieco chropowate. U mężczyzn liszaj twardzinowy może objawiać się zapaleniem żołędzi i stulejką, zaś u kobiet – marskością sromu. Choroba ta charakteryzuje się wieloletnim przebiegiem.
Liszaj rumieniowaty objawia się obecnością na twarzy rumienia w kształcie motyla oraz nadwrażliwością skóry na promieniowanie UV. Na błonie śluzowej jamy ustnej obecne mogą być owrzodzenia i nadżerki. Liszaj rumieniowaty może także zajmować narządy wewnętrzne, w tym wątrobę, układ oddechowy, nerki, czy układ krążenia.
Liszaj – przyczyny
Przyczyny występowania liszaja płaskiego nie są do końca jasne. Uważa się, że choroba może mieć związek ze schorzeniami wątroby. Zmiany charakterystyczne dla liszaja płaskiego mogą wywoływać leki takie, jak: sole złota, niektóre neuroleptyki oraz leki przeciwmalaryczne. Występowanie liszaja twardzinowego związane jest z podłożem autoimmunologicznym. Na przyczyny wystąpienia liszaja rumieniowatego nakładają się zarówno czynniki genetyczne, hormonalne, jak środowiskowe, takie jak np. przewlekły stres.
Jak rozpoznać liszaje?
Rozpoznanie liszaja jest wysuwane na podstawie badania klinicznego przeprowadzonego przez lekarza dermatologa. Pewne rozpoznanie liszaja płaskiego i liszaja twardzinowego można postawić na podstawie badania histologicznego wycinka skóry. Pomocne w przypadku liszaja płaskiego może być także badanie immunopatologiczne, które ujawnia obecność ciałek cytoidalnych na granicy skórno-naskórkowej. W rozpoznaniu liszaja rumieniowatego pomocne może być badanie przeciwciał (Ro i La) oraz badanie histologiczne i immunopatologiczne wycinka skóry.