Liszaj

Liszaj to określenie opisujące zróżnicowaną klinicznie grupę schorzeń dermatologicznych. Są to dermatozy przewlekłe o nie do końca jasnej etiologii. Do tej grupy może zaliczyć liszaja płaskiego, twardzinowego oraz liszaja rumieniowatego.

Liszaj na skórze wymaga leczenia dermatologicznego i odpowiedniej diagnostyki w celu potwierdzenia choroby.

Liszaj – rodzaje

Pod słowem liszaj kryje się więcej, niż jedna choroba skóry. Wyróżniamy następujące rodzaje liszaja:

• Liszaj płaski

Jest to choroba przewlekła skóry i błon śluzowych, która dotyka około 1% populacji. Równie często chorują mężczyźni, jak i kobiety, a choroba najczęściej pojawia się między 30, a 60 r.ż.

• Liszaj twardzinowy

Schorzenie do zdecydowanie częściej dotyka kobiety, szczyt zachorowania to czas poprzedzający dojrzewanie oraz okres między 5, a 6 dekadą życia.

• Liszaj rumieniowaty

Znany jest także pod nazwą tocznia rumieniowatego. Częściej dotyka kobiety, najwięcej przypadków obserwujemy między 16, a 55 r.ż. Wyróżniamy układową oraz skórną postać tocznia.

Liszaj, a liszajec

Liszaj na skórze wymaga odróżnienia od podobnie brzmiącego liszajca. Liszajec zakaźny jest chorobą wywołaną przez bakterie (gronkowce i paciorkowce), w której mamy do czynienia z powierzchownym zakażeniem naskórka. Liszajec zakaźny dotyczy przede wszystkim dzieci, choroba ta charakteryzują się znaczną zakaźnością, szczególnie w takich miejscach jak przedszkola i żłobki. W leczeniu zastosowanie znajdują antybiotyki stosowane miejscowo. Liszaj na skórze nie jest w żaden sposób związany z infekcją bakteryjną, co ma miejsce w przypadku liszajca, dlatego nie można stosować tych nazw, jako synonimów.

Liszaj – objawy

Liszaj płaski objawia się przede wszystkim obecnością na skórze wykwitów o charakterze błyszczących, wielobocznych grudek. Przyjmują one kolor sinofioletowy, a w powiększeniu widoczna jest na nich tak zwana siateczka Wickhama, czyli nierównomierne, smugowate zbielenie. Zmianom skórnym często towarzyszy świąd. Choroba może zajmować również błonę śluzową jamy ustnej - wówcza obserwujemy na niej obecność obrączkowatych zbieleń. Na paznokciach może być widoczne podłużne bruzdowanie.

Jak wygląda liszaj twardzinowy? Podstawowym wykwitem jest w tym przypadku porcelanowo - biała grudka, najczęściej zmiany te lokalizują się w okolicy narządów płciowych i krocza. Grudki mogą się zlewać i tworzyć stwardniałe ogniska, które na powierzchni są nieco chropowate. U mężczyzn liszaj twardzinowy może objawiać się zapaleniem żołędzi i stulejką, zaś u kobiet - marskością sromu. Choroba ta charakteryzuje się wieloletnim przebiegiem.

Liszaj rumieniowaty objawia się obecnością na twarzy rumienia w kształcie motyla oraz nadwrażliwością skóry na promieniowanie UV. Na błonie śluzowej jamy ustnej obecne mogą być owrzodzenia i nadżerki. Liszaj rumieniowaty może także zajmować narządy wewnętrzne, w tym wątrobę, układ oddechowy, nerki, czy układ krążenia.

Liszaj – przyczyny

Przyczyny występowania liszaja płaskiego nie są do końca jasne. Uważa się, że choroba może mieć związek ze schorzeniami wątroby. Zmiany charakterystyczne dla liszaja płaskiego mogą wywoływać leki takie, jak: sole złota, niektóre neuroleptyki oraz leki przeciwmalaryczne. Występowanie liszaja twardzinowego związane jest z podłożem autoimmunologicznym. Na przyczyny wystąpienia liszaja rumieniowatego nakładają się zarówno czynniki genetyczne, hormonalne, jak środowiskowe, takie jak np. przewlekły stres.

Liszaj u dziecka

U dziecka rzadko mamy do czynienia z rozwojem liszaja płaskiego i liszaja twardzinowego, choroby te rozwijają się w późniejszych etapach życia. Interesującym schorzeniem dotyczącym dzieci jest toczeń rumieniowaty noworodków. Może on wystąpić u dzieci urodzonych przez kobiety mające dodatnie miano przeciwciał Ro/La. W obrazie klinicznym tego schorzenia zaobserwować można rumienie obrączkowate na skórze, z objawów pozaskórnych warto wymienić zaburzenia rytmu serca, najczęściej występujące pod postacią bloków serca. U dzieci dominuje liszajec zakaźny, który został opisany powyżej.

Jak rozpoznać liszaje?

Rozpoznanie liszaja jest wysuwane na podstawie badania klinicznego przeprowadzonego przez lekarza dermatologa. Pewne rozpoznanie liszaja płaskiego i liszaja twardzinowego można postawić na podstawie badania histologicznego wycinka skóry. Pomocne w przypadku liszaja płaskiego może być także badanie immunopatologiczne, które ujawnia obecność ciałek cytoidalnych na granicy skórno-naskórkowej. W rozpoznaniu liszaja rumieniowatego pomocne może być badanie przeciwciał (Ro i La) oraz badanie histologiczne i immunopatologiczne wycinka skóry.

Liszaj – leczenie dermatologiczne

W terapii liszaja płaskiego zastosowanie znajduje:

• miejscowe stosowanie sterydów;
• fototerapia;
• w postaciach opornych na leczenie - cyklosporyna, retinoidy.

Liszaj twardzinowy można leczyć z wykorzystaniem:

• sterydów miejscowych i ogólnych;
• inhibitorów kalcyneuryny;
• fototerapii;
• czasami konieczne bywa leczenie chirurgiczne.

W leczeniu liszaja rumieniowatego można zastosować:

• leki sterydowe;
• leki immunosupresyjne;
• inhibitory kalcyneuryny;
• leki przeciwmalaryczne.