Obrzęk limfatyczny

Obrzęk limfatyczny – to zaburzenia czynności układu limfatycznego, polegające na odprowadzaniu z tkanek niewystarczającej ilości płynu limfatycznego, w porównaniu z ilością, która została tam odprowadzona. Wyróżnia się obrzęk limfatyczny pierwotny oraz wtórny.

Obrzęk limfatyczny pierwotny – spowodowany jest wrodzonymi nieprawidłowościami, najczęściej w wyniku aplazji lub hipoplazji naczyń limfatycznych, gdzie układ limfatyczny nie jest w stanie usuwać na bieżąco nagromadzonych toksyn. Objawy obrzęku limfatycznego pierwotnego mogą pojawiać się tuż po narodzeniu lub w późniejszym okresie, kiedy zadziała czynnik dodatkowy np. przewlekła choroba, bądź zmiany hormonalne.

Obrzęk limfatyczny wtórny – powstaje w wyniku nabytego uszkodzenia naczyń chłonnych. Najczęstszymi przyczynami mogą być urazy mechaniczne, zabiegi chirurgiczne, otyłość, przewlekła niewydolność żylna, radioterapia czy stan zapalny skóry lub węzłów chłonnych.

Obrzęk limfatyczny – przyczyny

Główną przyczyną powstawania obrzęku limfatycznego jest gromadzenie nadmiaru chłonki w przestrzeni śródmiąższowej. Utrudnienie odpływu chłonki może doprowadzić do powstania przewlekłego procesu zapalnego, który charakteryzuje się proliferacją włókien łącznotkankowych oraz komórek. Może również dojść do lokalnego upośledzenia odporności spowodowanego upośledzeniem transportu komórek biorących udział w odpowiedzi immunologicznej: limfocytów T oraz komórek Langerhansa. Przyczynami odpływu chłonki może być przebyta operacja, radioterapia, przerzuty czy infekcja. Wpływ na powstawanie obrzęku mogą mieć również choroby ogólnoustrojowe takie jak niewydolność nerek, niedokrwistość znacznego stopnia, a także przyjmowanie leków powodujących wodę.

Obrzęk limfatyczny – objawy

Obrzęk limfatyczny objawia się jako obrzmienie kończyn lub inne części ciała, a jego skutkiem jest uczucie ciężkości, mrowienie, ograniczenie ruchomości, a przez to aktywności fizycznej oraz bóle spowodowane zwiększonym napięciem skóry. Początkowo obrzęk może przybierać postać jako miękki, ciastowaty, jednak w miarę upływu czasu może robić się twardy, skóra napięta, kończyny ulec mogą zniekształceniu, a palce stają się kwadratowe, ostatecznie obrzęk prowadzi do słoniowacizny. Obrzęk limfatyczny może obejmować jedną lub wiele kończyn, a także inne części ciała takie jak głowa, szyja, piersi czy genitalia.  Najczęściej obrzęk limfatyczny dotyczy nóg i kostki. Obrzęk limfatyczny w obrębie kończyny górnej jest typowym powikłaniem po mastektomii. W przypadku chirurgicznego leczenia raka piersi, często dochodzi do usunięcia węzłów chłonnych pachowych, co doprowadza do zaburzeń odpływu limfy. Obrzęk limfatyczny po mastektomii może pojawić się już po kilku dniach, a z czasem pogarszać się. Dotyczy on około 10-20 % kobiet po chirurgicznym usunięciu piersi

Obrzęk limfatyczny – leczenie

Pierwotny obrzęk limfatyczny to choroba, której nie da się całkowicie wyleczyć. Potrzebna jest seria zabiegów wykonywana regularnie w specjalistycznym gabinecie.

Mogą być to zabiegi takie jak endermologia LPG, drenaż limfatyczny, czy zabiegi z użyciem aparatury modelującej ciało i poprawiające jędrność skóry.

Główną rolę w obrzękach limfatycznych powinno odgrywać leczenie zachowawcze, które polega na wykonywaniu zabiegów zmierzających do odprowadzania płynu obrzękowego z tkanek.  Kompleksowa terapia przeciwobrzękowa, obejmująca manualny drenaż limfatyczny, kompresjoterapię, rehabilitację ruchową oraz specjalistyczna pielęgnacja skóry to najskuteczniejsza metoda leczenia.

Leczenie wtórnego obrzęku limfatycznego polega przede wszystkim na leczeniu chorób współistniejących, które są przyczyną obrzęku. Do chwili, w której nie pojawi się zwłóknienie w obrębie obrzęku , pomocne może być bandażowanie kończyn, jak również noszenie specjalnych, terapeutycznych pończoch. W ciężkich przypadkach obrzęku limfatycznego w leczeniu stosuje się kortykosteroidy i retinoidy.

Nieleczony obrzęk limfatyczny może prowadzić do wielu niebezpiecznych powikłań takich jak zapalenie skóry, naczyń limfatycznych, a nawet do martwicy tkanek kończyny dotkniętej obrzękiem.

Obrzęk limfatyczny – jak zapobiegać ?

Nie zawsze da się zapobiec tworzeniu obrzęków, jednak aby zminimalizować ryzyko ich powstawania należy unikać zakażeń i urazów, gdyż mogą one doprowadzić do uszkodzenia układu chłonnego. Warto zadbać o uregulowanie masy ciała oraz wprowadzić systematyczną aktywność fizyczną, dostosowaną do potrzeb i osobistych uwarunkowań. Dobrze zaplanowana rehabilitacja również pozwala na poprawę drenażu limfy i zapobiega kolejnym powikłaniom.

Obrzęk limfatyczny – to zaburzenia czynności układu limfatycznego, polegające na odprowadzaniu z tkanek niewystarczającej ilości płynu limfatycznego, w porównaniu z ilością, która została tam odprowadzona. Wyróżnia się obrzęk limfatyczny pierwotny oraz wtórny.

Obrzęk limfatyczny pierwotny – spowodowany jest wrodzonymi nieprawidłowościami, najczęściej w wyniku aplazji lub hipoplazji naczyń limfatycznych, gdzie układ limfatyczny nie jest w stanie usuwać na bieżąco nagromadzonych toksyn. Objawy obrzęku limfatycznego pierwotnego mogą pojawiać się tuż po narodzeniu lub w późniejszym okresie, kiedy zadziała czynnik dodatkowy np. przewlekła choroba, bądź zmiany hormonalne.

Obrzęk limfatyczny wtórny – powstaje w wyniku nabytego uszkodzenia naczyń chłonnych. Najczęstszymi przyczynami mogą być urazy mechaniczne, zabiegi chirurgiczne, otyłość, przewlekła niewydolność żylna, radioterapia czy stan zapalny skóry lub węzłów chłonnych.

Obrzęk limfatyczny – przyczyny

Główną przyczyną powstawania obrzęku limfatycznego jest gromadzenie nadmiaru chłonki w przestrzeni śródmiąższowej. Utrudnienie odpływu chłonki może doprowadzić do powstania przewlekłego procesu zapalnego, który charakteryzuje się proliferacją włókien łącznotkankowych oraz komórek. Może również dojść do lokalnego upośledzenia odporności spowodowanego upośledzeniem transportu komórek biorących udział w odpowiedzi immunologicznej: limfocytów T oraz komórek Langerhansa. Przyczynami odpływu chłonki może być przebyta operacja, radioterapia, przerzuty czy infekcja. Wpływ na powstawanie obrzęku mogą mieć również choroby ogólnoustrojowe takie jak niewydolność nerek, niedokrwistość znacznego stopnia, a także przyjmowanie leków powodujących wodę.

Obrzęk limfatyczny – objawy

Obrzęk limfatyczny objawia się jako obrzmienie kończyn lub inne części ciała, a jego skutkiem jest uczucie ciężkości, mrowienie, ograniczenie ruchomości, a przez to aktywności fizycznej oraz bóle spowodowane zwiększonym napięciem skóry. Początkowo obrzęk może przybierać postać jako miękki, ciastowaty, jednak w miarę upływu czasu może robić się twardy, skóra napięta, kończyny ulec mogą zniekształceniu, a palce stają się kwadratowe, ostatecznie obrzęk prowadzi do słoniowacizny. Obrzęk limfatyczny może obejmować jedną lub wiele kończyn, a także inne części ciała takie jak głowa, szyja, piersi czy genitalia.  Najczęściej obrzęk limfatyczny dotyczy nóg i kostki. Obrzęk limfatyczny w obrębie kończyny górnej jest typowym powikłaniem po mastektomii. W przypadku chirurgicznego leczenia raka piersi, często dochodzi do usunięcia węzłów chłonnych pachowych, co doprowadza do zaburzeń odpływu limfy. Obrzęk limfatyczny po mastektomii może pojawić się już po kilku dniach, a z czasem pogarszać się. Dotyczy on około 10-20 % kobiet po chirurgicznym usunięciu piersi

Obrzęk limfatyczny – leczenie

Pierwotny obrzęk limfatyczny to choroba, której nie da się całkowicie wyleczyć. Potrzebna jest seria zabiegów wykonywana regularnie w specjalistycznym gabinecie.

Mogą być to zabiegi takie jak endermologia LPG, drenaż limfatyczny, czy zabiegi z użyciem aparatury modelującej ciało i poprawiające jędrność skóry.

Główną rolę w obrzękach limfatycznych powinno odgrywać leczenie zachowawcze, które polega na wykonywaniu zabiegów zmierzających do odprowadzania płynu obrzękowego z tkanek.  Kompleksowa terapia przeciwobrzękowa, obejmująca manualny drenaż limfatyczny, kompresjoterapię, rehabilitację ruchową oraz specjalistyczna pielęgnacja skóry to najskuteczniejsza metoda leczenia.

Leczenie wtórnego obrzęku limfatycznego polega przede wszystkim na leczeniu chorób współistniejących, które są przyczyną obrzęku. Do chwili, w której nie pojawi się zwłóknienie w obrębie obrzęku , pomocne może być bandażowanie kończyn, jak również noszenie specjalnych, terapeutycznych pończoch. W ciężkich przypadkach obrzęku limfatycznego w leczeniu stosuje się kortykosteroidy i retinoidy.

Nieleczony obrzęk limfatyczny może prowadzić do wielu niebezpiecznych powikłań takich jak zapalenie skóry, naczyń limfatycznych, a nawet do martwicy tkanek kończyny dotkniętej obrzękiem.

Obrzęk limfatyczny – jak zapobiegać ?

Nie zawsze da się zapobiec tworzeniu obrzęków, jednak aby zminimalizować ryzyko ich powstawania należy unikać zakażeń i urazów, gdyż mogą one doprowadzić do uszkodzenia układu chłonnego. Warto zadbać o uregulowanie masy ciała oraz wprowadzić systematyczną aktywność fizyczną, dostosowaną do potrzeb i osobistych uwarunkowań. Dobrze zaplanowana rehabilitacja również pozwala na poprawę drenażu limfy i zapobiega kolejnym powikłaniom.